Diyabetik Retinopati

Diyabetik retinopati, şeker hastalığına (diabetes mellitus) bağlı olarak gelişen ve retina damarlarını etkileyerek görme kaybına neden olabilen kronik bir göz hastalığıdır. Uzun süren hiperglisemi, retinal kan damarlarında hasara yol açarak görme kalitesini düşürebilir ve tedavi edilmediğinde körlüğe kadar ilerleyebilir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde diyabet kaynaklı görme kayıplarının başlıca nedenlerinden biridir.

Bu yazı, diyabetik retinopatinin patofizyolojisi, evreleri, tanı yöntemleri, tedavi yaklaşımları ve önleme stratejileri hakkında güncel ve bilimsel bilgiler sunmayı amaçlamaktadır.

Diyabetik Retinopatinin Nedenleri

Diyabetik retinopati, kan şekeri seviyelerinin uzun süre yüksek seyretmesi sonucunda retina damarlarında yapısal bozulmaların meydana gelmesiyle oluşur. Temel patofizyolojik mekanizmalar şunlardır:

• Kapiller bazal membran kalınlaşması
• Endotel hücre hasarı
• Perisit kaybı
• Retinal iskemi ve hipoksi

Bu değişiklikler, mikroanevrizmalar, kanamalar, eksüdatif birikintiler ve neovaskülarizasyon gibi karakteristik retinopatik bulgulara yol açar.

Risk Faktörleri

• Uzun süreli diyabet varlığı (Tip 1 veya Tip 2)
• Kötü kan şekeri kontrolü (HbA1c > %7)
• Hipertansiyon
• Hiperlipidemi
• Gebelik (gebelikte diyabet)
• Böbrek yetmezliği
• Sigara kullanımı

Diyabetik Retinopati Evreleri

1. Non-Proliferatif Diyabetik Retinopati (NPDR)

Hafif NPDR:

• Mikroanevrizmalar
• Noktasal retinal kanamalar

Orta NPDR:

• Sert eksüdatlar
• İntrakülar kanamalar
• Vasküler anomaliler

Şiddetli NPDR:

• Dört çeyrek kuralı (mikroanevrizma ve kanama)
• Venöz beading
• İntrakapiller mikroanjiopatik anormallikler (IRMA)

2. Proliferatif Diyabetik Retinopati (PDR)

• Retina neovaskülarizasyonu
• Vitreus içine kanama
• Traksiyonel retina dekolmanı riski

3. Diyabetik Maküla Ödemi (DME)

• Retinal kalınlaşma ve sızıntı
• Santral görmede azalma

Belirti ve Semptomlar

• Bulanık görme
• Görme alanında karanlık noktalar (skotom)
• Renklerde solma
• Işık çakmaları
• Ani görme kaybı (vitreus kanaması veya retina dekolmanı durumunda)

Tanı Yöntemleri

Göz Dibi Muayenesi

• Direkt veya indirekt oftalmoskopi
• Retina damarlarının direkt gözlenmesi

Fundus Fotoğrafı

• Belgelemeye yönelik
• Takip ve karşılaştırma için kullanılır

Optik Koherens Tomografi (OCT)

• Retina kalınlığı ve maküla ödeminin değerlendirilmesi
• Yapısal analiz sağlar

Fundus Flöresein Anjiyografi (FFA)

• Retina damar yapısının detaylı incelenmesi
• Sızıntı ve iskemi alanlarının belirlenmesi

Görme Alanı Testleri

• Merkezi ve çevresel görme düzeyinin değerlendirilmesi

Tedavi Yöntemleri

1. Kan Şekerinin Düzenlenmesi

• HbA1c hedefi genellikle %6.5–7 arasıdır
• Diyabetik retinopatinin ilerlemesini yavaşlatmada en etkili yöntemdir

2. Lazer Fotokoagülasyon

• Panretinal fotokoagülasyon (PRP)
• Fokal veya grid lazer tedavisi
• Neovaskülarizasyonu ve sızıntıyı azaltır

3. Anti-VEGF Enjeksiyonları

• Ranibizumab, Aflibercept, Bevacizumab
• Neovaskülarizasyonu baskılayarak ödemi azaltır

4. Kortikosteroid Enjeksiyonları

• Triamsinolon gibi ajanlar kullanılabilir
• Ödemin azaltılmasında etkilidir ancak glokom ve katarakt riski taşır

5. Vitrektomi Cerrahisi

• Vitreus kanaması veya traksiyonel retina dekolmanında uygulanır
• Retina yüzeyinden zarların temizlenmesini sağlar

Önleme Stratejileri

• Kan şekeri, tansiyon ve lipid düzeylerinin düzenli takibi
• Yıllık göz dibi muayenesi
• Sağlıklı beslenme ve egzersiz
• Sigaranın bırakılması
• Gebelerde daha sık göz kontrolleri

Komplikasyonlar

• Vitreus kanaması
• Retina dekolmanı
• Kalıcı görme kaybı
• Glokom ve katarakt gelişimi (tedaviye bağlı veya sekonder)