GLOKOM:

Glokom, görme sinirine zarar vererek geri dönüşü olmayan görme kayıplarına neden olabilen, genellikle göz içi basıncının (GİB) artışıyla ilişkili kronik ve progresif bir göz hastalığıdır. Dünya genelinde körlüğün önde gelen nedenlerinden biri olan glokom, “sessiz hırsız” olarak da adlandırılır; çünkü çoğu zaman belirti vermeden ilerler ve ileri evrelere ulaştığında ciddi görme kaybı meydana gelebilir.

Bu akademik makalede glokomun tanımı, epidemiyolojisi, etiyolojisi, klinik türleri, belirtileri, tanı yöntemleri, tedavi seçenekleri ve hastalık yönetimi detaylı olarak ele alınacaktır.

Glokom Nedir?

Glokom, göz içindeki sıvının (aköz hümör) normal dolaşımının bozulması sonucu göz içi basıncının artması ve bu artışın optik sinirde yapısal ve fonksiyonel bozulmaya neden olmasıyla karakterize bir nörodejeneratif hastalıktır. GİB yüksek olmasa da bazı bireylerde optik sinir hasarı gelişebilir (normal basınçlı glokom).

Glokomun Epidemiyolojisi

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, dünya genelinde yaklaşık 76 milyon kişi glokomla yaşamaktadır ve bu sayının 2040 yılına kadar 111 milyona ulaşacağı öngörülmektedir. Körlük vakalarının yaklaşık %12’si glokoma atfedilmektedir. En sık görülen tipi primer açık açılı glokomdur.

Glokomun Nedenleri ve Risk Faktörleri

Glokomun oluşumuna neden olan faktörler:

• Göz içi basıncının yüksekliği: En önemli modifiye edilebilir risk faktörüdür.
• Yaş: 60 yaş üstünde risk belirgin şekilde artar.
• Genetik yatkınlık: Ailede glokom öyküsü bulunan bireylerde risk artar.
• Irk: Afrikalı ve Hispanik kökenli bireylerde daha sık görülür.
• Diyabet, migren ve hipertansiyon: Sistemik hastalıklarla ilişkilidir.
• Kortikosteroid kullanımı: Uzun süreli kullanım glokoma yol açabilir.

Glokom Türleri

Primer Açık Açılı Glokom (PAAG)

En yaygın glokom türüdür. Drenaj açısı açık olmasına rağmen aköz hümör yeterince dışarı atılamaz ve GİB artışı oluşur.

Açık Açılı Glokom

• Sessiz ilerler, belirgin semptom yoktur.
• Yavaşça çevresel (periferik) görme kaybı gelişir.

Primer Kapalı Açılı Glokom (PKAG)

Drenaj açısının anatomik olarak dar veya kapalı olması nedeniyle ani GİB yükselmesiyle karakterizedir.

• Ani göz ağrısı, bulanık görme, baş ağrısı, bulantı gibi belirtilerle kendini gösterir.
• Acil tedavi gerektirir.

Sekonder Glokom

Başka bir hastalığın veya durumun sonucu olarak gelişir:

• Üveit, travma, diyabet, tümörler
• İlaçlara (özellikle steroidler) bağlı glokom

Konjenital Glokom

Doğumsal nedenlerle oluşan glokom türüdür. Bebeklik döneminde aşırı gözyaşı, ışık hassasiyeti ve korneal büyüme ile kendini gösterebilir.

Glokom Belirtileri

Glokom çoğunlukla belirti vermez. Belirtiler hastalığın türüne göre değişkenlik gösterebilir:

• Görme alanında daralma
• Işık halkaları görme (haleler)
• Baş ve göz ağrısı
• Bulanık görme
• İleri evrede merkezî görme kaybı

Glokom Tanısı

Erken tanı, görme kaybını önlemek için kritiktir. Tanıda kullanılan yöntemler:

• Göz içi basıncı ölçümü (tonometri)
• Görme alanı testi (perimetri)
• Optik sinir başı değerlendirmesi (oftalmoskopi)
• Optik Koherens Tomografi (OCT): Retina sinir lifi kalınlığının ölçülmesi
• Pakimetri: Kornea kalınlığının ölçülmesi

Glokom Tedavi Yöntemleri

Glokomun tedavisinde amaç, göz içi basıncını kontrol altına alarak optik sinir hasarının ilerlemesini durdurmaktır. Mevcut hasarın geri döndürülmesi mümkün değildir.

İlaç Tedavisi

• Prostaglandin analogları: Aköz hümör dışa akımını artırır
• Beta blokerler: Aqueous humor üretimini azaltır
• Alfa agonistler, karbonik anhidraz inhibitörleri, parasempatomimetikler

Lazer Tedavileri

• Lazer trabeküloplasti (Açık açılı glokom): Trabeküler ağın geçirgenliği artırılır
• Periferik iridotomi (Kapalı açılı glokom): İrisin arkasındaki sıvının ön kamaraya geçişi sağlanır

Cerrahi Yöntemler

• Trabekülektomi: Yeni bir drenaj yolu oluşturulur
• Şant implantasyonu: Sıvı drenajını sağlayan tüpler yerleştirilir
• Minimal invaziv glokom cerrahileri (MIGS): Daha az komplikasyon riskiyle uygulanabilir

Glokomda Takip ve Yaşam Tarzı

Glokom kronik bir hastalık olduğu için ömür boyu takip gerektirir:

• İlaçların düzenli kullanımı
• Düzenli göz muayeneleri
• Sistemik hastalıkların kontrol altında tutulması
• Yeterli uyku, düzenli egzersiz, stresin azaltılması

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Glokom kalıcı körlüğe neden olur mu? Tedavi edilmezse kalıcı görme kaybı ve körlük gelişebilir. Erken tanı ile bu durum engellenebilir.

Glokomun kesin tedavisi var mı? Hayır. Ancak GİB kontrol altına alınarak ilerlemesi durdurulabilir.

Göz içi basıncı normal olduğu halde glokom olabilir mi? Evet. Bu durum normal basınçlı glokom olarak adlandırılır.