Sarı Nokta

Sarı nokta hastalığı, tıpta “yaşa bağlı maküla dejenerasyonu (YBMD)” olarak bilinen ve özellikle ileri yaşlarda ortaya çıkan, merkezi görmeyi etkileyen kronik ve ilerleyici bir retina hastalığıdır. Maküla, gözün retina tabakasında yer alan ve detaylı görmeden sorumlu bölgedir. Bu bölgedeki hücrelerin hasar görmesi, kişinin kitap okuma, yüz tanıma ve ince detayları ayırt etme yetisini olumsuz etkiler.

YBMD, gelişmiş ülkelerde 60 yaş üstü bireylerde ciddi görme kaybının önde gelen nedenlerinden biridir. Bu yazıda hastalığın türleri, risk faktörleri, tanı ve tedavi yöntemleri bilimsel kaynaklara dayalı olarak sunulacaktır.

Sarı Nokta Hastalığının Türleri

1. Kuru Tip (Non-Neovasküler YBMD)

• Tüm YBMD vakalarının yaklaşık %85–90’ını oluşturur
• Retinal pigment epiteli altında drusen adı verilen sarı birikintilerin görülmesiyle karakterizedir
• Yavaş seyirli görme kaybına neden olur

2. Yaş Tip (Neovasküler YBMD)

• Daha az sıklıkta görülmesine rağmen görme kaybı açısından daha yıkıcıdır
• Anormal damarların maküla altında gelişmesiyle oluşur
• Bu damarlar sızdırarak ödem, kanama ve fibrozise neden olur

Risk Faktörleri

• Yaş (özellikle 60 yaş üstü)
• Genetik yatkınlık (CFH, ARMS2 gen varyantları)
• Sigara kullanımı
• Hipertansiyon
• Hiperkolesterolemi
• Güneş ışığına uzun süreli maruziyet
• A vitamini ve antioksidan eksikliği

Belirtiler

• Merkezde bulanık görme
• Düz çizgilerin eğri ya da dalgalı görülmesi (metamorfopsi)
• Renklerde soluklaşma
• Karanlık ya da boş alanların (skotom) görülmesi
• Okuma güçlüğü

Tanı Yöntemleri

Göz Dibi Muayenesi

• Fundus incelemesiyle drusen ve pigment değişikliklerinin tespiti

Optik Koherens Tomografi (OCT)

• Retina katmanlarının kesitsel görüntülenmesi
• Drusen, ödem, seröz ayrılma ve fibro-vasküler yapıların değerlendirilmesi

Fundus Flöresein Anjiyografi (FFA)

• Anormal damar yapılarının saptanması
• Yaş tip YBMD’nin tanısında kullanılır

Amsler Grid Testi

• Evde erken belirti takibi için kullanılır
• Düz çizgilerin bozuk veya eksik görünmesi hastalık belirtisidir

Tedavi Yöntemleri

1. Anti-VEGF Enjeksiyonları

• Yaş tip YBMD’de kullanılır
• Damar gelişimini baskılayan ajanlar: Ranibizumab, Aflibercept, Bevacizumab
• Görme kaybının yavaşlamasını ve bazı durumlarda iyileşmesini sağlar

2. Lazer Tedavisi

• Fotodinamik terapi (verteporfin ile)
• Sınırlı vakalarda tercih edilir

3. Vitamin ve Antioksidan Takviyesi

• AREDS (Age-Related Eye Disease Study) formülasyonu önerilir
• C vitamini, E vitamini, çinko, bakır, lutein ve zeaksantin içerir
• Kuru tip YBMD’nin ilerlemesini yavaşlatabilir

4. Düşük Görme Yardımcıları

• Büyüteç, teleskopik gözlük gibi cihazlar
• Hastaların yaşam kalitesini artırmaya yöneliktir

Önleme Stratejileri

• Sigaranın bırakılması
• Antioksidandan zengin beslenme (yeşil yapraklı sebzeler, balık)
• Güneş ışığına karşı UV korumalı gözlük kullanımı
• Kan basıncının ve kolesterol düzeylerinin kontrolü
• Düzenli göz muayeneleri

Komplikasyonlar

• Ani ve kalıcı merkezi görme kaybı
• Görme bozukluğuna bağlı depresyon ve sosyal izolasyon
• Bağımsız yaşam becerilerinde azalma