KATARAKT:

NEDENLERİ, BELİRTİLERİ, TANI YÖNTEMLERİ VE TEDAVİ SEÇENEKLERİ

Katarakt, dünya genelinde görme kaybının en yaygın nedenlerinden biri olarak kabul edilen, göz merceğinin bulanıklaşmasına yol açan progresif bir hastalıktır. Bu durum, merceğin saydamlığını kaybetmesiyle birlikte görme keskinliğinde azalma, kontrast hassasiyetinde düşme ve renk algısında bozulma gibi belirtilerle kendini gösterir. Katarakt, başlıca yaşlanmaya bağlı olarak gelişse de, genetik faktörler, travmalar, sistemik hastalıklar ve uzun süreli kortikosteroid kullanımı gibi etkenler de bu hastalığın ortaya çıkmasında rol oynayabilir.

Bu akademik makalede, katarakt hastalığının tanımı, epidemyolojisi, nedenleri, risk faktörleri, türleri, belirtileri, tanı süreci ve tedavi yöntemleri detaylı olarak ele alınacaktır.

Katarakt Nedir?

Katarakt, göz merceğinin saydam yapısını yitirerek opak hale gelmesidir. Normalde saydam olan bu mercek, görüntünün retina üzerine odaklanmasını sağlar. Mercekteki bu opaklaşma, görüntünün dağılmasına ve görme keskinliğinde azalmaya neden olur. Katarakt genellikle her iki gözde ortaya çıksa da, ilerleme hızı farklılık gösterebilir.

Kataraktın Epidemiyolojisi

Dünya genelinde 50 yaş üzerindeki bireylerin yaklaşık %50’sinde bir dereceye kadar katarakt geliştiği bildirilmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde, katarakt dünyadaki körlük vakalarının %51’inden sorumlu tutulmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, yaklaşık 65 milyon kişi katarakt nedeniyle görme kaybı yaşamaktadır.

Kataraktın Nedenleri ve Risk Faktörleri

Kataraktın oluşumunda birçok etken rol oynar. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Yaşlanma: En yaygın nedenidir. Proteinlerin zamanla yapısal bozulması mercek opasitesine neden olur.
• Genetik yatkınlık: Ailede katarakt öyküsü bulunması, bireyde riskin artmasına neden olabilir.
• Travma: Göze gelen fiziksel darbeler veya yanıklar.
• Radyasyon: UV ışınlarına uzun süreli maruz kalma.
• Sistemik hastalıklar: Diyabet gibi metabolik hastalıklar.
• Kortikosteroid kullanımı: Uzun süreli sistemik veya lokal steroid kullanımı.
• Sigara ve alkol kullanımı: Oksidatif stresin artmasına neden olur.

Katarakt Türleri

Kataraktın sınıflandırması, mercekteki opasitenin yerleşimine göre yapılır:

• Nükleer Sklerotik Katarakt: Merkeze yakın bölgede gelişir.
• Kortikal Katarakt: Merceğin periferik korteksinde beyaz opaklıklar oluşur.
• Posterior Subkapsüler Katarakt: Merceğin arka kısmında gelişir ve hızlı ilerler.
• Konjenital Katarakt: Doğumda veya erken yaşta ortaya çıkan katarakt türü.

Katarakt Belirtileri

Katarakt belirtileri, hastalığın ilerleme düzeyine göre farklılık gösterir:

• Bulanık veya dumanlı görme
• Işığa karşı hassasiyet (fotofobi)
• Gece görme problemleri
• Renklerde solukluk
• Gözün tek bir nesneden iki görüntü algılaması (monoküler diplopi)
• Sık gözlük değişim ihtiyacı

Katarakt Tanısı

Katarakt tanısı, kapsamli bir göz muayenesiyle konur. Kullanılan yöntemler:

• Görme keskinliği testi (Snellen chart)
• Yarık lamba biyomikroskopisi
• Retina muayenesi (oftalmoskopi)
• Tonometri (göz içi basınç ölçümü)

Katarakt Tedavi Yöntemleri

Kataraktın tek etkili tedavi yöntemi cerrahidir. Ancak erken evrelerde gözlük veya kontakt lens kullanımı semptomları azaltabilir.

Katarakt Ameliyatı

Modern cerrahi yöntemlerle gerçekleştirilen ameliyatlar, lokal anestezi altında yapılır. En yaygın yöntem:

• Fakoemülsifikasyon: Ultrason dalgalarıyla mercek parçalanır ve aspire edilir.
• İntraoküler lens (IOL) implantasyonu: Saydamlığı bozulan merceğin yerine yapay lens yerleştirilir.

Alternatif olarak, femtosaniye lazer destekli katarakt cerrahisi de uygulanmaktadır.

Ameliyat Sonrası Bakım

• Antibiyotikli ve antiinflamatuar göz damlaları kullanılır
• Göz ovalamaktan kaçınılmalı
• Kontrol muayeneleri ihmal edilmemelidir

Kataraktın Önlenmesi

Tüm katarakt türleri önlenebilir olmasa da, aşağıdaki önlemler riski azaltabilir:

• UV koruyucu gözlük kullanımı
• Diyabet kontrolü
• Sigara bırakma
• Dengeli beslenme ve antioksidan türü besinlerin tüketilmesi

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Katarakt kendiliğinden geçer mi? Hayır, ilerleyici bir hastalıktır ve tedavi edilmezse görme kaybına neden olabilir.

Katarakt ameliyatı ağrılı mıdır? Genellikle lokal anestezi ile yapıldığı için ağrısız bir işlemdir.

Ameliyat sonrası görme ne zaman düzelir? Genellikle birkaç gün içinde netlik başlar, tam iyileşme 4-6 haftayı bulabilir.

Katarakt ve Yaşam Kalitesi

Katarakt, bireylerin bağımsızlığını, sosyal etkileşimini ve genel yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Cerrahi tedavi ile bu etkilerin büyük oranda giderilmesi mümkün olmaktadır.